Bij plastic denken we vaak aan verpakkingen of het plastic tasje bij de supermarkt. Maar wist je dat er ook heel veel onzichtbare plastics zijn? Microplastics! Ieniemienie plastic stukjes die ongemerkt van je kleding afkomen en die in allerlei onzichtbare vormen in je cosmetica en schoonmaakmiddelen zitten. Je smeert ze op je gezicht en spoelt ze door de gootsteen. Denk jij “nee, bah, echt?!” lees dan vooral verder. Ik leg je uit hoe je deze sneaky plastics kunt vinden en vermijden. En welke duurzame alternatieve er zijn.
Wat is het probleem van microplastics?
Microplastics zijn heel kleine stukjes plastic, kleiner dan 5 millimeter. Ze zijn soms zo klein dat je ze met het blote oog niet eens kunt zien. Hoe klein ze ook zijn, ze stapelen wel op. We weten eigen niet precies hoeveel er in de natuur belanden, maar naar schatting drijven er zo’n 171.000 miljard microplastics in de oceanen. Deze plastic stukjes zijn net als ander plastic: ze worden niet afgebroken in de natuur. Ze zijn hier om te blijven: in ons drinkwater, in de oceanen, op stranden, overal waar het niet thuishoort. Via het water komen ze ook weer in ons voedsel terecht. Niet alleen in vis, maar via het grondwater kunnen microplastics ook doordringen in de cellen van de planten die we eten. Volgens de Plastic Soup Foundation eten, drinken en ademen we per persoon zo’n 100.000 plastic deeltjes per jaar.
Plastics zijn niet altijd duidelijk te herkennen. Ze gaan namelijk onder heel veel verschillende namen schuil en voelen lang niet altijd aan als een plastic tasje. Tijd om in de verschillende kastjes te duiken en microplastics bij jou thuis op te sporen: in je keukenkastje, kledingkast en beauty case.
Microplastics in je kleding
Kleding van synthetische stoffen bestaat effectief uit plastic. Van die plastic kleding produceren we heel veel: meer dan 60 miljoen ton per jaar. Dat is zo’n 60% van alle geproduceerde textiel. Jawel, meer van de helft van de kleding die we produceren bestaat uit plastic. Dat is niet vrijblijvend, want van kleding komen heel kleine pluisjes af als we deze dragen en wassen. We laten dus een spoor van onze kledingkast achter op de plekken waar we komen en in het waswater dat zo het riool in spoelt. Bij een kledingstuk van natuurlijke grondstoffen is dat niet zo’n ramp. Een pluisje katoen composteert op een gegeven moment weer en doet dan weer leuk mee in de kringloop. Plastics worden niet afgebroken. Daar zitten we tot het einde der tijden aan vast.
Hoe dat in de praktijk gaat? Stel je bent vogelaar en ligt je met je verrekijker en fleecetrui in de bosjes, dan laat je daar een afdruk van plastics achter. En als je daarna die trui in de was doet, komen er in de wasmachine microplastics vrij die je het riool in spoelt. Waterzuiveringsinstallaties kunnen die microplastics er niet uitfilteren. En dus belanden ze in het grondwater, drinkwater, rivieren, en oceanen. Dus nooit meer je synthetische kleding wassen! Nee hoor: gewoon slim met je kleding omgaan.
Herken synthetische stoffen
Ten eerste wil je weten of er plastics in je kleding zitten. Kijk maar eens in het kledinglabel. Alles wat met poly begint is synthetisch (dus plastic): polyester, polyamide, (poly-)acryl. Daarnaast zijn nylon, elastaan, lycra, spandex en acetaat synthetisch. Ook helaas een stof als travelstof (draagt heerlijk, kreukt niet). Loop je kledingkast eens door en kijk welke kledingstukken deze poly’s bevatten.
Wil je polyester echt mijden, let dan bij de aanschaf van je kledingstuk al op van welk materiaal het gemaakt is. Als ik nieuwe kleding of stoffen koop zijn synthetische componenten intussen echt een no go voor mij. Soms ontkom je er helaas niet aan. Zie maar eens een stretchstof, sokken en onderbroeken zonder elastaan te vinden. Dan is toch ineens 2% van je garderobe synthetisch.
De oplossing is eenvoudig: als je synthetische kleding hebt, was deze dan in een Guppyfriend waszak of doe een Cora Ball in je wasmachine. Deze filteren (een deel van) de microplastics uit je was. Vervolgens kun je die vezels uit de zak of de bal verzamelen en gewoon bij het plastic afval doen. Zo belanden ze niet in ons water. Easy peasy! Als je dan toch goed bezig bent, check ook meteen je wasmiddel. Waspods met zo’n mooi glimmend laagje om je vloeibare wasmiddel bij elkaar te houden, zitten natuurlijk vol met microplastics.
Je gezicht vol plastic
Synthetische kleding herken je misschien nog wel, maar er zijn microplastics die nog veel geniepiger zijn. Ze zitten in dagcrème, bodymilk, zonnebrandmelk, oogschaduw, mascara, lippenstift, haarspray, shampoo, deodorant, tandpasta… Zo kan ik nog wel even doorgaan. Alles wat we in of op ons lijf gebruiken, bevat deze griezels. Wist je dat je met een gemiddelde scrubsessie wel 100.000 stukjes microplastic door de gootsteen spoelt?
Microplastics op je huid wil je niet, want het sluit je huid af, droogt je huid uit en verstoort de natuurlijke balans van je huid. Microplastics in je tandpasta en lippenstift wil je niet, want je slikt het door (en dan?). Wetenschappers hebben al vastgesteld dat we allemaal microplastics in ons lijf hebben (daar kom je niet meer van af), maar hoe schadelijk dit is voor de gezondheid weten we nog niet precies. Los daarvan: zodra we onze mond spoelen of de make-up van onze snoetjes wassen, belanden al die microplastics weer in het water en spoelen we het de wijde wereld in. Voor mij genoeg reden om alle microplastics uit mijn badkamer en toilettas te weren.
Herken microplastics in cosmetica
Met het blote oog en het gezonde verstand zijn ze heel moeilijk te detecteren. Deze microplastics hebben allerlei moeilijke namen (soms ook met poly). Gelukkig is er een fantastische app die in een handomdraai laat zien welke microplastics er in je cosmetica en schoonmaakmiddelen zit: Beat the microbead. Hiermee scan je de ingrediëntenlijst van een product en vervolgens zie je of het product microplastics bevat. Supersimpel, twee seconden werk.
Ik scan echt alles. Best wel confronterend, want allerlei favorieten blijken niet koosjer, zoals Labello. Gelukkig heb ik allerlei goede alternatieven gevonden. Maar let op: er zijn heel veel merken met groene claims. Hun producten zouden “natuurlijk” of “milieubewust” zijn. Heel vaak zijn dit holle woorden voor producten waar nog steeds plastics (en andere rommeltjes) aan toegevoegd zijn. Vertrouw geen merk op z’n mooie blauwe ogen. Ik stond een keer in een winkel waarin de verkoopster (ongetwijfeld met de beste bedoelingen) zei dat alle producten in het schap microplasticvrij waren, maar de app vertelde me anders. Oh ja: er zijn ook heel veel cosmeticaproducten waarvan je geen ingrediëntenlijst kunt vinden. Niet op de verpakking, niet online. Lekker transparant. Die producten laat ik per definitie links liggen. Gelukkig zijn er ook merken waarvan alle producten microplasticvrij zijn (mijn favorieten): Weleda, Dr. Hauschka, HappySoaps, Seepje, Witlof, Nuud en nog veel meer!
En dan nu concreet aan de slag
- Koop kleding zoveel mogelijk van natuurlijke grondstoffen.
- Was synthetische kleding in een Guppyfriend waszak of met een Cora Ball.
- Download de app van Beat the Microbead.
- Scan al je cosmetica en schoonmaakproducten. De producten met microplastics gooi je meteen weg of vervang je op den duur voor een duurzamer alternatief.
- De keuringsdienst van waarde heeft een aflevering gemaakt over microplastics in cosmetica. Ze vertellen je niet alleen dat het zo is, maar ook waarom het aan producten wordt toegevoegd (onder andere om onze rimpels op te vullen, pure plamuur!), dat veel merken en verkopers zich er niet van bewust zijn en wat alternatieven zijn.
- In Dit is een goede gids van Marieke Eyskoot lees je meer over duurzame keuzes die je kunt maken op het gebied van kleding, huidverzorging en meer. Ook komen inspirerende, groene ondernemers aan het woord.
